Chemiczne metody zapobiegania ciąży mają za zadanie chemiczne unieczynnianie plemników znajdujących się w pochwie kobiety.

Początkowo czynnikiem unieczynniającym plemniki były substancje chemiczne, które znacznie zakwaszały środowisko pochwy (trzeba pamiętać, że środki te miały unieczynniać plemniki, ale nie mogły zbytnio drażnić błon śluzowych narządu rodnego kobiety). W niektórych krajach można jeszcze nabyć takie środki (w Polsce przed laty dostępne były tzw. „Globulki Z”).

Około 20 lat temu, rynek chemicznych środków antykoncepcyjnych został zdominowany przez produkty (globulki, kremy, pianki, gąbki itp.), które zawierają w swoim składzie Nonoksynol-9. Związek ten ma działanie plemnikobójcze, działa także na niektóre drobnoustroje chorobotwórcze, i co warto dodać, w istotny sposób nie podrażnia błon śluzowych pochwy ani szyjki macicy.

Ostatnio do produkcji weszły także produkty zawierające benzalkonium, ale żadnego z tych produktów nie jest jeszcze w Polsce dostępny.

Istotną zaletą chemicznych środków antykoncepcyjnych jest ich ogólna dostępność (bez recepty!)

W Polsce, spośród metod chemicznych, najpopularniejsze są globulki dopochwowe (Kolpotex, Patentex, Preventex, Secural). Ale w innych krajach dostępne są także plemnikobójcze kremy, pianki, gąbki itp.

Globulki dopochwowe

Globulki (dostępne w Polsce) dopochwowe zawierają nonoksynol-9. Globulkę trzeba założyć do pochwy na około 15 - 20 minut przed stosunkiem (chodzi o to by zawartość globulki rozprzestrzeniła się w pochwie). W przypadku powtarzających się stosunków, przed każdym kolejnym zbliżeniem należy założyć nową globulkę.

W przypadku stosowania globulek, nie należy wykonywać żadnego wypłukiwania zawartości pochwy po stosunku!!

Zalety:

• metoda jest obojętna hormonalnie;
• prawdopodobnie, może w pewnym stopniu, zmniejszać ryzyko zachorowania na choroby przenoszone drogę płciową;
• może być stosowana bez względu na fazę cyklu miesiączkowego;
• stosuje się ją tylko wtedy, gdy rzeczywiście ma dojść do stosunku.

Wady:

• może powodować uczulenia;
• ma dość niską skuteczność antykoncepcyjną.

Skuteczność:

• wskaźnik Pearla - dla tej metody - wynosi od 6 do 26;
• niska skuteczność tej metody powoduje, że stosowanie jej bez dodatkowych środków antykoncepcyjnych nie może być zalecane u kobiet, które wykluczają jakąkolwiek możliwość by mogły i chciały zajść w ciążę.

Kremy i pianki dopochwowe 

Zarówno kremy jak i pianki dopochwowe zawierają także plemnikobójczy związek chemiczny o nazwie nonoksynol-9. Oba te produkty zwykle stosowane są w połączeniu z metodą barierową (błona dopochwowa, kapturek naszyjkowy). Środkami tymi pokrywa się powierzchnię kapturka lub błony dopochwowej. Trwałość (i skuteczność) takiego systemu trwa około 3 godzin.

Jeszcze do niedawna w Polsce dostępne były takie środki (Delfen; pianka lub krem).

Zalety:

• metoda jest obojętna hormonalnie;
• prawdopodobnie może w pewnym stopniu zmniejszać ryzyko zachorowania na choroby przenoszone drogę płciową;
• może być stosowana bez względu na fazę cyklu miesiączkowego;
• stosuje się ją tylko wtedy, gdy rzeczywiście ma dojść do stosunku.

Wady:

• może powodować uczulenia;
• jest niedostępna na polskim rynku farmaceutycznym;
• ma niską skuteczność antykoncepcyjną.

Skuteczność:

• wskaźnik Pearla - dla tej metody - wynosi od 6 do 26;
• niska skuteczność tej metody powoduje, że stosowanie jej bez dodatkowych środków antykoncepcyjnych nie może być zalecane u kobiet, które wykluczają jakąkolwiek możliwość by mogły i chciały zajść w ciążę. 

Gąbka dopochwowa

Gąbka dopochwowa jest wykonana z pianki poliuretanowej, nasączonej preparatem plemnikobójczym -  nonoksynol-9 lub benzalkonium; jest okrągła i posiada  zagłębienie w części środkowej. Ma mały rozmiar, co ułatwia jej stosowanie. Do brzegów gąbki dopochwowej dołączona jest tasiemka, umożliwiająca jej usunięcie.

Gąbka powinna być zakładana głęboko do pochwy, na krótko przed samym stosunkiem (powinna dokładnie pokrywać wejście do kanału szyjki macicy) i należy ją pozostawić na swoim miejscu, przez około 30 godzin. Przez cały ten czas gąbka zapewnia ochronę antykoncepcyjną, niezależnie od liczby odbytych stosunków płciowych. Trzeba jednak pamiętać, że nie można jej usuwać z pochwy przez co najmniej 12-24 godziny od ostatniego wytrysku (jaki miał miejsce w pochwie).

Zalety:

• metoda jest obojętna hormonalnie;
• prawdopodobnie może w pewnym stopniu zmniejszać ryzyko zachorowania na choroby przenoszone drogę płciową;
• może być stosowana bez względu na fazę cyklu miesiączkowego;
• stosuje się ją tylko wtedy, gdy rzeczywiście ma dojść do stosunku.

Wady:

• może powodować uczulenia;
• jest niedostępna na polskim rynku farmaceutycznym;
• ma niską skuteczność antykoncepcyjną.

Skuteczność:

• wskaźnik Pearla - dla tej metody - wynosi od 6 do 26;

Niska skuteczność tej metody powoduje, że stosowanie jej bez dodatkowych środków antykoncepcyjnych nie może być zalecane u kobiet, które wykluczają jakąkolwiek możliwość by mogły i chciały zajść w ciążę.