Hormonalny pierścień dopochwowy (na razie na rynku jest tylko jeden rodzaj tego środka antykoncepcyjnego pod nazwą NuvaRing®) jest elastycznym, bezbarwnym lub prawie bezbarwnym pierścieniem o średnicy zewnętrznej 54 mm. Średnica samego pierścienia, w przekroju wynosi 4 mm. Jest on przeznaczony dla kobiet w wieku rozrodczym.

Przewagą pierścienia dopochwowowego nad pigułkami może być to, że nie ma potrzeby codziennego połykania leków, że hormony trafiają bezpośrednio do krążenia krwi (brak efektu pierwszego przejścia przez wątrobę) dzięki temu podawane dawki hormonów mogą być znacznie mniejsze a także, że ewentualne niedyspozycje pokarmowe (nudności, wymioty, biegunki) nie wpływają na wchłanianie hormonów i nie wywołują znaczącego obniżenia skuteczności antykoncepcji.

Mechanizm działania plastrów antykoncepcyjnych jest taki sam jak przy stosowaniu pigułek antykoncepcyjnych, i wynika on z:

• działania antygonadotropowego na przysadkę mózgową, dzięki temu przysadka nie stymuluje jajnika do wytwarzania komórek jajowych,
• hamowania owulacji (jajeczkowania),
• zmian w składzie czopu śluzowego w szyjce macicy, utrudniających ruch plemników,
• hamowania procesów wzrostowych w błonie śluzowej macicy,
• zmian fizyko-chemicznych w płynach znajdujących się w jamie macicy i jajowodach,
• utrudniania poruszania się rzęsek, w które wyposażony jest nabłonek wyścielający ścianki jajowodów.

Hormonalny pierścień dopochwowy, podobnie jak pigułki, dostępne są wyłącznie na recepty lekarskie. Aby uzyskać receptę, kobieta powinna się zgłosić na badanie ginekologiczne i badanie piersi. W czasie wizyty u ginekologa przeprowadzane jest także badanie cytologiczne szyjki macicy oraz sprawdzane jest ciśnienie tętnicze krwi. Lekarz zwykle kieruje pacjentki na badania laboratoryjne, pozwalające na ocenę czynności wątroby, układu krzepnięcia, gospodarki lipidowej i węglowodanowej. Gdy nie ma przeciwwskazań, lekarz przepisuje pierścień hormonalny i zaleca systematyczne zgłaszanie się na badania kontrolne. Pierwsza wizyta kontrolna powinna mieć miejsce po dwóch miesiącach stosowania tej metody. Następne badania kontrolne mogą być przeprowadzane nieco rzadziej; co 3-4 miesiące.

Sposób użycia: 

Pacjentka samodzielnie umieszcza pierścień w pochwie. Lekarz powinien poinstruować pacjentkę, w jaki sposób go zakładać i usuwać. Wystarczy by pierścień przez cały czas znajdował się w pochwie. Dokładne położenie pierścienia w pochwie nie ma zasadniczego znaczenia dla jego działania antykoncepcyjnego.

Po założeniu, pierścień powinien pozostawać w pochwie przez 3 tygodnie. Należy regularnie sprawdzać jego obecność w pochwie. Hormonalny pierścień dopochwowy należy usunąć po trzech tygodniach stosowania, w tym samym dniu tygodnia, w którym był założony. Po przerwie w stosowaniu pierścienia, trwającej 7 dni, zakłada się nowy pierścień.

Postępowanie w razie wypadnięcia  pierścienia dopochwowego:

Hormonalny pierścień dopochwowy powinien znajdować się w pochwie nieprzerwanie przez okres 3 tygodni. W wypadku samoistnego wypadnięcia pierścienia, należy go umyć w zimnej lub letniej (ale nie gorącej !) wodzie i jak najszybciej ponownie umieścić w pochwie.

Jeśli pierścień dopochwowy znajdował się poza pochwą przez czas krótszy niż 3 godziny, nie wpłynęło to na skuteczność antykoncepcyjną. Pacjentka powinna jak najszybciej założyć pierścień (przed upływem trzech godzin od wypadnięcia).

Jeśli pacjentka podejrzewa lub jest pewna, że pierścień dopochwowy znajdował się poza pochwą przez czas dłuższy niż trzy godziny, w pierwszym lub drugim tygodniu stosowania, skuteczność antykoncepcyjna pierścienia dopochwowego mogła się zmniejszyć. W takiej sytuacji pacjentka powinna jak najszybciej ponownie założyć pierścień, a dodatkowo jeszcze przez okres pierwszych 7 - 10 dni stosowania pierścienia (po jego ponownym założeniu), należy stosować prezerwatywy. Im dłużej pierścień znajdował się poza pochwą, tym ryzyko ciąży jest większe.

Jeśli pacjentka podejrzewa lub jest pewna, że pierścień dopochwowy znajdował się poza pochwą przez czas dłuższy niż 3 godziny w trzecim tygodniu stosowania, skuteczność antykoncepcyjna pierścienia dopochwowego mogła się zmniejszyć. Pacjentka powinna wyrzucić ten pierścień i wybrać jedno z dwóch poniższych rozwiązań:

1.      Jak najszybciej założyć nowy pierścień dopochwowy
Uwaga: Założenie nowego pierścienia oznacza rozpoczęcie następnego, trzytygodniowego okresu jego stosowania. Może to spowodować brak spodziewanego krwawienia z odstawienia. Może jednak pojawić się plamienie lub krwawienie międzymiesiączkowe.

2.      Odczekać do wystąpienia krwawienia z odstawienia i założyć nowy pierścień, nie później  niż 7 dni (7x24 godziny) od czasu usunięcia lub samoistnego wypadnięcia poprzedniego pierścienia dopochwowego. Uwaga: Powyższy sposób postępowania można przyjąć tylko wtedy, jeżeli pierścień dopochwowy był  stosowany w sposób nieprzerwany przez ostatnie 7 dni.

Postępowanie w wypadku dłuższej przerwy w stosowaniu pierścienia dopochwowego

Pacjentka powinna jak najszybciej założyć nowy pierścień. Dodatkowo przez następne 7 dni powinna stosować antykoncepcję mechaniczną, taką jak prezerwatywa. Jeśli w czasie przerwy w stosowaniu pierścienia dopochwowego odbył się stosunek, to należy wykluczyć ciążę. Im przerwa w stosowaniu pierścienia dopochwowego była dłuższa, tym ryzyko ciąży jest większe.

Postępowanie w wypadku dłuższego (niż trzy tygodnie) pozostawania pierścienia w pochwie

Jeśli pierścień znajdował się w pochwie nie dłużej niż 4 tygodnie, skuteczność antykoncepcyjna jest zachowana. Pacjentka może zrobić jednotygodniową przerwę w jego stosowaniu, a następnie założyć nowy pierścień. Jeśli pierścień pozostawał w pochwie dłużej niż 4 tygodnie, skuteczność antykoncepcyjna może być zmniejszona, a  przed założeniem nowego pierścienia należy wykluczyć ciążę.

Jeżeli pacjentka nie stosowała się do zaleconego sposobu stosowania pierścienia dopochwowego i nie doszło do krwawienia po usunięciu pierścienia z pochwy, to przed założeniem nowego pierścienia należy wykluczyć ciążę.

Przeciwwskazania do stosowania pierścieni dopochwowych:

• ciąża
• choroby układu krążenia; choroba zatorowo-zakrzepowa, nadciśnienie tętnicze, stan po przebytym zawale, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia krzepnięcia
• przebyty udar mózgowy
• choroby układu sercowo- naczyniowego w wywiadzie rodzinnym
• choroby wątroby: zapalenie wątroby i nowotwory
• nowotwory estrogenozależne np. rak sutka
• długotrwałe unieruchomienie
• palenie papierosów przez kobiety w wieku powyżej 35 lat
• dużego stopnia otyłość
• niedokrwistość sierpowata
• toczeń rumieniowaty
• migrenowe bóle głowy z ogniskowymi objawami neurologicznymi w wywiadzie
• cukrzyca ze zmianami naczyniowymi
• zapalenie trzustki obecnie lub w przeszłości z ciężką hipertrójglicerydemią
• ciężka choroba wątroby obecnie lub w przeszłości
• niewyjaśnione krwawienia z pochwy
• nadwrażliwość na substancje czynne lub którąkolwiek substancję pomocniczą Hormonalny pierścień dopochwowy

Działania niepożądane

W badaniach klinicznych obserwowano najczęściej:

• bóle głowy
• zapalenie pochwy i upławy (zgłaszane przez 5-6 % kobiet)

Działania niepożądane prawdopodobnie związane ze stosowaniem hormonalnego pierścień dopochwowego:

• obniżenie nastroju
• zmniejszone libido
• bóle głowy, migrena
• bóle brzucha, podbrzusza
• nudności
• trądzik
• tkliwość piersi
• uczucie ciała obcego w pochwie
• bolesne miesiączkowanie
• upławy
• zwiększenie masy ciała

Niezbyt częste:

• zapalenie szyjki macicy
• zapalenie układu moczowego
• gruczolakowłókniak piersi
• niepokój
• zawroty głowy
• biegunka
• wymioty
• wzdęcia
• wysypka
• bóle krzyża
• świąd narządów płciowych
• uczucie zmęczenia
•  

Rzadkie:

• nadwrażliwość
• pokrzywka

Wady:

• Niektóre kobiety, stosujące antykoncepcję hormonalną mogą tracić ochotę na współżycie seksualne. Uwaga dotyczy wszystkich hormonalnych metod antykoncepcyjnych. Ale nie trzeba jej odczytywać jako dotyczącą tylko hormonalnego pierścienia dopochwowego (a nawet przeciwnie, w praktyce klinicznej można zauważyć, że stosowanie pierścienia może nawet sprzyjać podniesieniu libido).

Zalety:

• Bardzo dobry, odwracalny efekt antykoncepcyjny. Po zaprzestaniu stosowania pierścienia dopochwowego płodność powraca najczęściej już w następnym cyklu. Uważa się, że bezpośrednio po zaprzestaniu stosowania pierścienia dopochwowego (tak jak przy stosowaniu pigułek) prawdopodobieństwo zajścia w ciążę może być nawet wyższe niż zwykle.
• Zmniejszenie lub niewystępowanie objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego (u kobiet, które przed tym cierpiały na tę dolegliwość).
• Zmniejszenie dolegliwości związanych z krwawieniami miesiączkowymi oraz ryzyka wystąpienia (u danej kobiety) niedokrwistości. Ta zaleta jest skutkiem zmniejszenie utraty krwi podczas miesiączkowania.
• Zmniejszenie częstości występowania zapaleń przydatków i ciąż pozamacicznych.
• Łagodzenie dolegliwości związanych z endometriozą
• Zmniejszenie częstości występowania raka trzonu macicy i raka jajnika.
• Zmniejszenie ryzyka rozwoju mięśniaków macicy.
• Zmniejszenie ryzyka rozwoju torbieli jajników.
• Zmniejszenie ryzyka powstawania łagodnych zmian w piersiach (torbieli, włókniaków).
• Stosowanie antykoncepcji hormonalnej ma znaczenie w profilaktyce osteoporozy.
• Stosowanie pierścienia dopochwowego nie zakłóca przebiegu zbliżenia seksualnego.
• Pierścień, w porównaniu z pigułkami, jest łatwiejszy w stosowaniu a przez to jego skuteczność może być znacznie wyższa
• Bez obawy o skuteczność mogą go stosować nawet pacjentki, które mają zaburzenia czynności przewodu pokarmowego (np. skłonność do biegunek, zespół wrażliwego jelita itp.).

Skuteczność

Badania kliniczne prowadzono wśród kobiet w wieku od 18 do 40 lat. W czasie tych badań prowadzonych równolegle w Europie i USA, łączna liczba cykli u badanych kobiet wyniosła ponad 23 tysiące.

W Europie uzyskano następujące wyniki:

     W Stanach Zjednoczonych uzyskano następujące wyniki:

Różnice w uzyskanych wynikach tłumaczy się przede wszystkim mniejszym stopniem przestrzegania zaleconego schematu stosowania w grupie amerykańskiej. Ponadto w grupie tej dochodziło do czasowego usunięcia pierścienia dopochwowego na czas dłuższy niż 3 godziny (w którym to przypadku nie zalecono standardowo dodatkowej metody antykoncepcji).